Journalisten toegang UBO-register

De notulen van een commissiedebat van 3 september 2025 van de Tweede Kamer, gericht op de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering, behandelen de nieuwe aanpak van de minister van Financiën. Kamerleden uiten zorgen over overmatige regelgeving en de negatieve gevolgen daarvan voor burgers en bedrijven, met name op het gebied van discriminatie bij bankzaken voor mensen met een migratieachtergrond. Het debat bespreekt ook de implementatie van Europese antiwitwasregels met een focus op lastenvermindering en een risicogebaseerde benadering, en de noodzaak van duidelijkheid over verdachte transacties en toegang tot het UBO-register. De minister erkent de problemen en belooft concrete stappen en verdere informatievoorziening in de nabije toekomst.

1. Algemene aanpak en procesverbeteringen:

Probleemerkennig en consensus De minister heeft zich gericht op het erkennen van het probleem, het presenteren van oplossingen en het verkrijgen van consensus onder alle betrokken partijen, waaronder financiële instellingen, toezichthouders (DNB, AFM), FIU-Nederland, OM en de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).
Maandelijkse overleggen Er vinden maandelijkse hoogambtelijke overleggen plaats met alle betrokken organisaties om de voortgang te bewaken en waar nodig extra actie te ondernemen. Twee keer per jaar is er een bestuurlijk overleg.
Voortgangsrapportage De Kamer zal in het vierde kwartaal van 2025 (Q4 2025) geïnformeerd worden over de geboekte resultaten, de stand van zaken en waar extra actie nodig is.

2. Lastenluwe implementatie van nieuwe Europese regels:

Het kabinet zal de nieuwe Europese antiwitwasregels, waaronder verordeningen en richtlijnen, zo lastenluw mogelijk implementeren en hierop geen nationale "kop" (aanvullende regels) zetten.
Veranderingen in registratie In plaats van nieuwe registratieplichten, zal gebruik worden gemaakt van bestaande gegevens bij de Kamer van Koophandel (KvK).
Afbakening poortwachters De groep van nieuw aangewezen poortwachters zal niet onnodig groot worden gedefinieerd.
Toetsing personeel De toetsing van hoger leidinggevend personeel voor niet-financiële instellingen zal signaalgestuurd plaatsvinden in plaats van met voorafgaande toetsing.
Monitoring en rapportage Banken, toezichthouders, FIU-Nederland en het Openbaar Ministerie (OM) werken hard aan de acties uit de brief van mei 2025 en monitoren de stand van zaken maandelijks. De Kamer zal hierover geïnformeerd worden.

3. Risicogebaseerde aanpak:

Vermindering hoogrisicoklanten Er wordt al geconstateerd dat het aantal klanten dat als hoog risico is aangemerkt, gedaald is.
Duidelijkheid van DNB De Nederlandsche Bank (DNB) werkt met poortwachters om aan te geven waar lage en hoge risico's zitten, met het oog op verminderde eisen bij lage risico's.
Snellere doorlooptijden De gemiddelde doorlooptijd voor het aanvragen van een zakelijke bankrekening is aan het dalen.
Brede groep poortwachters Er zijn kwartaaloverleggen met een brede groep poortwachters (niet alleen banken) om deze aanpak verder vorm te geven.
Gegevensdeling en feedback Opsporingsdiensten kijken hoe ze relevante informatie beter kunnen delen en feedback kunnen geven aan poortwachters over de bruikbaarheid van de ontvangen informatie.
OM-betrokkenheid Het Openbaar Ministerie (OM) is betrokken bij de maandelijkse gesprekken over de risicogebaseerde aanpak om ervoor te zorgen dat banken niet te maken krijgen met disproportionele boetes die leiden tot "overkill".
Definitie "verdachte transacties" Vanaf juli 2027 zal de focus verschuiven van "ongebruikelijke transacties" naar "verdachte transacties", zoals gedefinieerd in de Europese antiwitwasverordening en verder uitgewerkt door de nieuwe antiwitwasautoriteit (AMLA). De minister en de minister van JenV vragen de AMLA om snelle ontwikkeling van de richtsnoeren.

4. Gegevensdeling:

Aansluiting op de Basisregistratie Personen (BRP) De minister is samen met de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bezig met het creëren van goede technische en juridische waarborgen voor banken om toegang te krijgen tot de BRP. Dit moet klantonderzoek privacyvriendelijker en veiliger maken door dubbele informatieaanvragen te voorkomen. De implementatie zal plaatsvinden via een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), die via een voorhangprocedure aan de Kamer zal worden voorgelegd. De voortgang hierover zal aan de Kamer worden gerapporteerd.

5. Toegang tot betaalrekeningen:

Europese aanpak De minister zet in op een Europese aanpak voor een basisbetaalrekening voor ondernemers en heeft hiervoor een non-paper gepubliceerd en voert gesprekken met de Eurocommissaris.
Nationale zelfregulering Ongeacht de Europese ontwikkelingen, werkt de financiële sector aan zelfregulering om de toegang tot zakelijke bankrekeningen te verbeteren, met als doel eind 2025 een oplossing te presenteren, mogelijk in een convenant. Als dit niet tot resultaten leidt, zal er nationale wetgeving overwogen worden. Dit omvat ook betalingsverwerkers.
Het doel is dat het openen van een bankrekening een integraal onderdeel wordt van het proces bij het starten van een bedrijf.

6. Voorkomen van discriminatie:

Erkenning van het probleem De minister erkent dat discriminatie, hoewel grondwettelijk verboden, "sluipt in processen, het sluipt in systemen" en dat er sterke casuïstiek is die dit aantoont.
Betrokkenheid AP De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is vanaf het begin betrokken bij de maandelijkse gesprekken om de urgentie van het voorkomen van discriminatie te signaleren en te zorgen dat privacy gewaarborgd is in alle voorstellen.
Initiatieven Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) De NVB pakt dit als brancheorganisatie op door: De klantcommunicatie te verbeteren om onnodig doorvragen en discriminatie te voorkomen. Standaarden te publiceren met handvatten voor banken om discriminatie te voorkomen, verwacht eind 2025. Een handreiking op te stellen voor het voorkomen van discriminatie in geautomatiseerde processen (zoals AI). Leertrajecten op te zetten voor medewerkers voor inclusief bankieren.
Onderzoek van DNB en AFM DNB's onderzoek naar aanbevelingen is eind 2025 gereed en de AFM start eind 2025 een nieuw onderzoek. Hierover wordt gerapporteerd aan de Kamer.
Herziening wetgeving Het Ministerie van Financiën besteedt aandacht aan het voorkomen van discriminatie bij de lopende herziening van de Sanctiewet en de Leidraad Financiële Sanctieregelgeving.
Reflectie College voor de Rechten van de Mens De minister heeft toegezegd schriftelijk te zullen reflecteren op de concrete aanbevelingen van het College voor de Rechten van de Mens betreffende discriminatie bij de witwasaanpak. Dit wordt verwacht in het tweede kwartaal van 2026 (Q2 2026).

7. UBO-register:

Bescherming privacy Er wordt gewaarborgd dat UBO's geen risico lopen als gevolg van hun inschrijving in het register. Personen die toegang krijgen, moeten zich met betrouwbare inlogmiddelen kunnen identificeren.
Legitiem belang De KvK controleert of de informatieopvrager een legitiem belang heeft. Informatie van personen die aangifte van bedreiging hebben gedaan, wordt afgeschermd.
Nadere definitie legitiem belang Een besluit ter verdere definiëring van de categorieën met een legitiem belang (zoals pers, maatschappelijke organisaties, wetenschappelijke organisaties, en zakelijke relaties) is in voorbereiding. Hierover zal eind 2025 een consultatie plaatsvinden, gevolgd door een voorhangprocedure in de Kamer.
Toegang journalisten Journalisten met een perskaart van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) krijgen toegang tot het UBO-register. Een besluit hierover wordt verwacht voor internetconsultatie in Q4 2025, met een voorhangprocedure daarna. De afbakening van het begrip "journalist" zal verder worden verfijnd.

8. PEP-definitie (Politically Exposed Persons):

De uitbreiding van de PEP-definitie in het AMLA-pakket (naar onder andere lokale/regionale overheden en familieleden) zal zo lastenluw mogelijk worden ingevoerd, met focus op risicogebaseerd invullen. Bij laagrisico-PEP's hoeven banken minder maatregelen te nemen en vragen te stellen.

9. Hypotheekfraude:

Delen inkomensgegevens Het Ministerie van Justitie en Veiligheid, het Ministerie van Financiën en de Belastingdienst onderzoeken of het delen van inkomensgegevens met hypotheekverstrekkers mogelijk is, wat waarschijnlijk een stevige wettelijke grondslag vereist. De uitkomsten worden verwacht in Q1 2026.
Versterking positie De minister van Justitie en Veiligheid beziet de mogelijkheid om de positie van notarissen en de KvK op dit onderwerp te versterken.
Politieonderzoek De politie leidt een onderzoek binnen het Financieel Expertise Centrum, dat eind dit jaar afgerond moet zijn en meer inzicht moet geven in de omvang van het probleem. De minister van Justitie zal de Kamer hierover informeren.

Bronnen: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/kamervragen/detail?id=2025D38008&did=2025D38008