Besluit uitzonderingen acceptatie contant geld

De situaties waarin contante betalingen mogen worden geweigerd, zijn vastgelegd in het ontwerpbesluit dat uitzonderingen stelt op de verplichte acceptatie van contant geld, welke voortvloeit uit het amendement-Dijk/Flach (artikel 6:113 van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek).

De regering heeft de mogelijkheid gekregen om uitzonderingen op deze acceptatieplicht te maken via een algemene maatregel van bestuur (amvb). Deze uitzonderingen moeten noodzakelijk zijn vanwege veiligheidsbelangen of vanwege de specifieke aard van de werkzaamheden. Het is belangrijk op te merken dat het besluit schuldeisers uitdrukkelijk geen verplichting oplegt om contante betalingen te weigeren; het geeft hen de mogelijkheid.

Hieronder staan de situaties waarin de weigering van contante betalingen is toegestaan op basis van de twee genoemde uitzonderingsgronden:

1. Uitzonderingen vanwege de specifieke aard van de werkzaamheden (Artikel 1)

De acceptatieplicht is niet van toepassing in de volgende gevallen, die vaak verband houden met de verkoopmodaliteit of het karakter van de overeenkomst:

• Zonder gelijktijdige persoonlijke aanwezigheid: De onderliggende overeenkomst is ontstaan zonder gelijktijdige persoonlijke aanwezigheid van de schuldeiser (of een persoon die namens hem optreedt) en de schuldenaar. Dit heeft betrekking op volledig onbemande verkoopsituaties. Voorbeelden hiervan zijn verkoop via een onbemande verkoopautomaat (tenzij de schuldeiser persoonlijk aanwezig is in de ruimte), betalingen bij een onbemand tankstation, op een parkeerautomaat, een laadpaal op straat, of een onbemande tolpoort.
  
  Let op: De aanwezigheid van een persoon die werkzaamheden voor de schuldeiser uitvoert (zoals een beveiliger in een winkel met zelfscankassa’s) wordt beschouwd als persoonlijke aanwezigheid van de schuldeiser, waardoor de uitzondering dan niet geldt.
  
• Overeenkomst op afstand: De verbintenis tot betaling maakt deel uit van een overeenkomst op afstand (zoals online aankopen, postorder of telefonisch).
• Periodieke betaling: De verbintenis tot betaling strekt tot periodieke betaling van een geldsom. Voorbeelden hiervan zijn de betaling van huur, een energiecontract, een krantenabonnement of een verzekeringspremie.
• Overeenkomst buiten de verkoopruimte: De verbintenis tot betaling is onderdeel van een overeenkomst buiten de verkoopruimte (bijvoorbeeld huis-aan-huisverkoop of directe en individuele verkoop op straat). Deze uitzondering is mede ingegeven door veiligheidsbezwaren. Let op: Verkoop vanuit een (mobiele) verkoopruimte, zoals een marktkraam of rijdende winkel, valt doorgaans niet onder deze uitzonderingsgrond.
• Vervoer van personen: De onderliggende overeenkomst voor vervoer van personen is ontstaan aan boord van een vervoermiddel. Dit betreft de verkoop van vervoersbewijzen in de rijdende voorzieningen van het openbaar vervoer. Sinds 2018 wordt in het openbaar vervoer geen contant geld meer geaccepteerd om de sociale veiligheid te waarborgen.
• Betalingen in de avonduren: De verbintenis tot betaling wordt nagekomen tussen 22:00 uur en 06:00 uur. In deze uren spelen veiligheidsrisico’s een belangrijkere rol, mede doordat stortvoorzieningen doorgaans vanaf 23:00 uur gesloten zijn.

2. Uitzonderingen vanwege veiligheid (Artikel 2)

Een schuldeiser kan, in afwijking van de acceptatieplicht, de contante betalingen weigeren omwille van wezenlijke veiligheidsbelangen.

• Tijdelijke weigering: De schuldeiser kan betalingen in contanten tijdelijk weigeren of slechts tot een lager bedrag dan €3.000 accepteren, indien er sprake is van een wezenlijk veiligheidsbelang. Dit geeft ondernemers de ruimte om adequate veiligheidsmaatregelen te treffen.
• Permanente weigering voor kleine ondernemingen: Een schuldeiser die een onderneming drijft met minder dan vier werkzame personen (in de zin van de Wet op de ondernemingsraden), kan de acceptatie van contant geld permanent weigeren omwille van een wezenlijk veiligheidsbelang.

Een wezenlijk veiligheidsbelang wordt aangenomen als aanvullende omstandigheden het veiligheidsrisico aanzienlijk hoger maken dan normaal verwacht mag worden. Voorbeelden hiervan zijn een verhoogd risico op overvallen of inbraken door een criminele bende, vrees voor ernstige wanordelijkheden, of wanneer het openbaar gezag (zoals de politie) een verhoogde veiligheidsdreiging aangeeft.

Bestaande of gerelateerde uitzonderingen

Naast de nieuwe uitzonderingen in het besluit, geldt de verplichte acceptatie van contant geld al niet in de volgende situaties:

• Betalingen tussen privépersonen.
• Betalingen tussen niet-consumenten (zoals B2B-betalingen).
• Betalingen die een bedrag van € 3.000 overschrijden (of meerdere betalingen met een verband die dit bedrag overschrijden).
• Betalingen met meer dan 50 muntstukken.
• Betalingen die kwalificeren als een bestuursrechtelijke geldschuld (zoals bij de overheid).

Tot slot kan, ondanks een geldende uitzonderingsgrond, de maatstaf van de redelijkheid en billijkheid meebrengen dat een schuldeiser in zeer sprekende gevallen toch verplicht is contant geld te accepteren. Dit kan het geval zijn bij een lokale monopolist voor essentiële goederen, of bij situaties waarin geen andere betaalwijze mogelijk is, zoals bij een pin-storing.

Bron: https://www.internetconsultatie.nl/besluituitzonderingenacceptatieplicht/b1